Nowalijki – czym są?

Czym są nowalijki?

Codzienne jedzenie dużej ilości warzyw to podstawowy element zdrowej, zbilansowanej diety oraz warunek dobrego stanu zdrowia. Zimą dostęp do świeżych warzyw i ziół jest znacznie ograniczony. W tym sezonie najczęściej wybieramy produkty mrożone, które również są pełnowartościowe, jednak nie są tak apetyczne i pachnące jak te prosto z targu.
Nowalijki można podzielić na gruntowe oraz z upraw szklarniowych. Na początku sezonu, na przełomie marca i kwietnia, sprzedawcy oferują właśnie te drugie, wśród których należy wymienić szczypiorek, rzodkiewki, botwinkę, cebulę dymkę, szczaw czy sałatę.

Nowalijki szklarniowe i gruntowe – czym się różnią?

Po ustąpieniu zimy warto w pierwszej kolejności wybierać przede wszystkim te rośliny, w przypadku których spożywa się górną część, wystającą znad ziemi. Wiąże się to bowiem z często dodawanymi do gleby nawozami – najbardziej oddziałują one właśnie na warzywa korzeniowe. W marcu najlepiej kupować świeże:

• ogórki,
• sałatę,
• szczypior,
• botwinkę,
• pomidory,
• natkę pietruszki,
• koperek,
• kapustę białą i pekińską,
• szczaw,
• szpinak.

Trzeba jednak pamiętać, że produkty, które pojawiają się na targowiskach już na początku marca, najczęściej pochodzą z uprawy szklarniowej. Tak wyhodowane warzywa również są smaczne i zawierają cenne substancje mineralne, ale niestety mają znacznie mniej witamin niż te rosnące na polach. Bardzo często pierwsze nowalijki mają ograniczony dostęp do światła słonecznego, którego w styczniu, lutym i na początku marca nadal jest w Polsce niewiele.

Aby zapewnić roślinom szybki wzrost i nieskazitelną formę stosuje się opryski z substancji chemicznych z dodatkiem azotu, saletry czy soli amonowych, które są wchłaniane przez warzywa. Badania dowodzą, że to właśnie pierwsze nowalijki – sałata, rzodkiewka, szpinak czy botwinka – zawierają największe ilości azotanów zmniejszających wartość zdrowotną warzyw.

Nieco później, kiedy na rynku zaczną pojawiać się nowalijki z uprawy gruntowej, można coraz śmielej sięgać po warzywa korzeniowe i rosnące pod ziemią takie jak:

• buraczki,
• marchewkę,
• seler,
• korzeń pietruszki,
• rzodkiewkę,
• cebulę dymkę,
• por.

Na przełomie kwietnia i maja, na targowiskach można znaleźć jeszcze większą różnorodność warzyw liściastych, na których nie stosowano chemicznych oprysków ze szkodliwymi azotanami. Jest to zatem najlepszy czas na włączenie dużej ilości świeżych produktów do swojej diety bez większych obaw o ich pochodzenie.

Czy warto jeść nowalijki?
Nowalijki to produkty, które bez wątpienia powinny znaleźć się w codziennym, wiosennym menu każdej osoby. Są nie tylko smaczne i chrupiące, ale przede wszystkim stanowią źródło wielu witamin – podczas zimy często ich brakuje.

Nowalijki - szczypior
Młody szczypiorek stanowi świetny dodatek do kanapek i jest ceniony za swój charakterystyczny, lekko ostry aromat, a także zawartość cennych substancji, które wzmacniają naturalną odporność organizmu i wspomagają leczenie infekcji. Ponadto działa on bakteriobójczo i przeciwgrzybiczo, dzięki czemu sprawdzi się jako dodatek do diety osób zmagających się z wieloma chorobami.

Nowalijki - botwinka
Warto włączyć do swojej diety młode buraczki i liście botwinki bogate w witaminę B9, czyli kwas foliowy, oraz żelazo, niezwykle ważne zwłaszcza w diecie osób zmagających się z niedoborami, a także u kobiet w ciąży. Najpopularniejszą formą wykorzystania tej rośliny jest orzeźwiający chłodnik lub aromatyczna zupa podawana na ciepło. Warto jednak jeść liście botwiny na surowo w formie dodatku do kanapki czy jako bazy do zdrowych sałat.

Nowalijki - marchewka, pietruszka i seler
Jako jedne z pierwszych na rynku pojawiają się młode marchewki i seler wraz z nacią. Najlepiej użyć ich do przyrządzenia zupy jarzynowej lub poddusić na parze i jeść w formie dodatku do dań głównych. Kwietniowe warzywa korzeniowe charakteryzują się słodkim oraz aromatycznym smakiem, któremu trudno się oprzeć. Nać pietruszki, marchewki i selera świetnie sprawdzi się do ugotowania esencjonalnego bulionu.

Nowalijki - rzodkiewka
Rzodkiewka to chrupiący i aromatyczny dodatek do wiosennego twarożku, który sprawdzi się jako pożywne śniadanie oraz lekka kolacja. Jest ceniona głównie ze względu na swoją konsystencję oraz lekko pikantny smak. To niewielkie warzywo jest bardzo niskokaloryczne, a jednocześnie dostarcza organizmowi cennych witamin. Co więcej, stanowi również źródło potasu. W jednej rzodkiewce znajduje się go aż 46 mg.

Nowalijki - pomidory
Soczysty i aromatyczny pomidor to obowiązkowy element wiosennych śniadań. Dodatek ten najlepiej poświęcić na przygotowanie zdrowych kanapek lub odświeżającej sałatki z dodatkiem świeżego szczypiorku albo cebulki dymki. W tym celu warto użyć także młodej sałaty masłowej, która zawiera dużo błonnika oraz wody. Pomidor to uniwersalne warzywo, które warto wykorzystać do przyrządzenia pysznej zupy — przepada za nią niemal każdy. Takie danie to cenne źródło likopenu, który działa antynowotworowo i wspomaga pracę serca.

Nowalijki - koperek i pietruszka
Te aromatyczne zioła goszczą na co dzień w wielu polskich kuchniach, a najsmaczniejsze są właśnie wiosną – świeże, chrupiące i pełne aromatu. Koperek i pietruszkę wykorzystuje się głównie jako dodatek do zup, sosów czy gulaszów. Nadają potrawom świeżego oraz wyrazistego smaku. Co więcej, stanowią źródło substancji czynnych oraz witamin, które pozytywnie wpływają na zdrowie i samopoczucie.

Pomysły na wykorzystanie nowalijek
Ze względu na dość krótki czas dostępności nowalijek na rynku, a także ich kruchość i delikatność, warto spożywać je przede wszystkim na surowo. Pomidory, ogórki, rzodkiewka, sałata, botwinka czy koperek to doskonałe dodatki do kanapek, twarożków oraz sałatek, które nasycą na co najmniej kilka godzin, a jednocześnie nie dostarczą zbyt wielu kalorii.

Witaminy dla dzieci - jakich nie może zabraknąć w zdrowej diecie?
Warto także zastąpić nimi tradycyjne przekąski, takie jak chipsy czy ciasteczka. Wiosną lepiej postawić na słupki chrupiącej marchewki, spring rollsy z sałaty masłowej oraz soczyste plasterki ogórka. Dobrze jest również przyrządzić świeży sok z pomidorów, selera naciowego oraz pietruszki.

Na nowalijki wiele osób czeka już od pierwszych jesiennych dni. Słodki smak, głęboki aromat oraz chrupiąca konsystencja młodych warzyw pobudza apetyt, dostarcza witamin i składników mineralnych oraz poprawia nastrój. Warto eksperymentować z nowymi przepisami i jeść jak najwięcej nowalijek, by jak najbardziej urozmaicić swoje odświeżające, wiosenne menu.